Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), ο οποίος αποτελεί μέρος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), ανέφερε πρόσφατα ότι η ασπαρτάμη, ένα δημοφιλές τεχνητό γλυκαντικό που βρίσκεται σε χιλιάδες προϊόντα, όπως τα αναψυκτικά διαίτης και οι τσίχλες χωρίς ζάχαρη, πιθανότατα θα χαρακτηριστεί «πιθανό καρκινογόνο για τον άνθρωπο».
Τι είναι όμως η ασπαρτάμη;
Η ασπαρτάμη θεωρείται ένα από τα πλέον διαδεδομένα πρόσθετα τροφίμων που υπάρχουν. Μετά από αρκετές δεκαετίες έρευνας για τα τεχνητά γλυκαντικά (ASW) για τη μείωση των ποσοστών παχυσαρκίας και διαβήτη, η ασπαρτάμη ανακαλύφθηκε το 1965 και τελικά κυκλοφόρησε στην αγορά το 1981. Είναι 150-200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη αλλά δεν αυξάνει τη θερμιδική αξία των προϊόντων τροφίμων και ποτών.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών (FDA), η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ADI) για την ασπαρτάμη είναι 50 mg/kg, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 75 πακέτα γλυκαντικής ουσίας ημερησίως. Αντιθέτως, οι ευρωπαϊκοί ρυθμιστικοί φορείς θεωρούν ασφαλή για την υγεία μικρότερη ημερήσια πρόσληψη – ADI 40 mg/kg – για την ασπαρτάμη που αντιστοιχεί σε 9-14 αναψυκτικά διαίτης την ημέρα. Σε όλο τον κόσμο, μπορεί να βρεθεί σε περισσότερα από 6.000 προϊόντα, όπως τρόφιμα και ποτά, σταγόνες για τον βήχα και οδοντόκρεμα, υποδεικνύοντας έτσι την πανταχού παρούσα φύση αυτής της χημικής ουσίας σε πολλά καθημερινά είδη. Αν και τα περισσότερα τρόφιμα και ποτά με ασπαρτάμη διαφημίζονται ως «υγιεινά» ή «διαιτητικά» εναλλακτικά προϊόντα σε σχέση με τα ζαχαρούχα προϊόντα, η ικανότητα αυτών των προϊόντων να μειώνουν τον κίνδυνο παχυσαρκίας δεν έχει ποτέ επιβεβαιωθεί. Αντίθετα, ορισμένα στοιχεία υποδηλώνουν, ότι η γεύση τόσο των ροφημάτων με ζάχαρη όσο και των τεχνητά ζαχαρούχων αυξάνει το αίσθημα της πείνας και, ως εκ τούτου, προκαλεί αύξηση βάρους.
Η ασπαρτάμη προκαλεί καρκίνο;
Μετά την κατανάλωση της, αυτή η χημική ουσία υδρολύεται και απορροφάται στο γαστρεντερικό (GI) σωλήνα. Αυτή η διαδικασία οδηγεί στην απελευθέρωση μεθανόλης, ασπαρτικού οξέος και φαινυλαλανίνης. Ο μεταβολισμός της μεθανόλης ξεκινά στο ήπαρ, όπου πρώτα οξειδώνεται σε φορμαλδεΰδη και στη συνέχεια σε μυρμηκικό οξύ. Εκτός από την άμεση βλάβη που προκαλεί η μεθανόλη στο ήπαρ, η φορμαλδεΰδη είναι επίσης άμεσα τοξική για τα ηπατικά κύτταρα και σχετίζεται με ιδιότητες που προκαλούν καρκίνο.Αρκετές μελέτες έχουν διερευνήσει την καρκινογόνο πιθανότητα της ασπαρτάμης. Για παράδειγμα, μια μελέτη σε αρουραίους διαπίστωσε ότι η έκθεση στην ασπαρτάμη νωρίς στη ζωή αύξησε τον κίνδυνο να αναπτύξουν στη συνέχεια καρκίνο τα νεογνά αρουραίων. Ο τεράστιος αριθμός in vivo και in vitro μελετών που υποδεικνύουν τον πιθανό ρόλο της ασπαρτάμης στην ανάπτυξη καρκίνου έχουν οδηγήσει πολλούς ρυθμιστικούς φορείς, όπως το IARC, να επανεξετάσουν την ασφάλειά της για ανθρώπινη κατανάλωση.
Από την άλλη, σε μια πρόσφατη γαλλική πληθυσμιακή μελέτη, οι ερευνητές ανέφεραν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου που σχετίζεται με την κατανάλωση ασπαρτάμης. Αυτά τα άτομα βρέθηκαν να διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και καρκίνους που σχετίζονται με την παχυσαρκία, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του παχέος εντέρου, του στομάχου, του ήπατος, του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, των ωοθηκών, του ενδομητρίου και του προστάτη.Αυτά τα ευρήματα υποστηρίζουν τη μοναδική επίδρασή της σε συγκεκριμένους κινδύνους καρκίνου. Ενώ δε φαίνεται να επηρεάζει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος, οι άνδρες που καταναλώνουν ασπαρτάμη φαίνεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν λέμφωμα non-Hodgkin και πολλαπλό μυέλωμα.
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες επιπτώσεις της ασπαρτάμης που επηρεάζουν την υγεία του ανθρώπου. Η αναμενόμενη απόφαση της IARC πιθανότατα θα προκαλέσει ανησυχίες στους καταναλωτές σχετικά με την κατανάλωση προϊόντων ασπαρτάμης. Έτσι, αν οι καταναλωτές μετριάσουν την κατανάλωση προϊόντων ασπαρτάμης, εκτός από τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου, θα προστατεύονται επίσης από τις διάφορες άλλες πιθανές επιπτώσεις της ασπαρτάμης στην υγεία. Πιο αναλυτικά:
Πιθανότητα Τερατογένεσης.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι σημαντικό για τις μητέρες να καταναλώνουν μια υγιεινή διατροφή για να εξασφαλίσουν τη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου, καθώς και τη γενική υγεία της μητέρας. Προηγούμενες μελέτες, όμως, έχουν δείξει ότι η κατανάλωση ASW κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού και αλλεργιών στο νεογνό. Ακόμη, πολλές in vivo μελέτες έχουν αναφέρει επίσης ένα ευρύ φάσμα τερατογόνων επιδράσεων που σχετίζονται με την κατανάλωση ασπαρτάμης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μερικές από τις οποίες περιλαμβάνουν διαταραχή ανοχής στη γλυκόζη και αντίσταση στην ινσουλίνη, μεταβολές στη σύνθεση του εντερικού μικροβιώματος, μεγαλύτερη αύξηση βάρους, καθώς και αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2. Καρδιαγγειακές παθήσεις, μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και ορμονοεξαρτώμενους καρκίνους στο βρέφος.
Διαταραχές Συμπεριφοράς
Διάφορες νευρολογικές επιδράσεις έχουν αποδοθεί στην έκθεση στην ασπαρτάμη, μερικές από τις οποίες περιλαμβάνουν νευρολογικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς, καθώς και ορισμένες νευροψυχιατρικές αντιδράσεις, όπως πονοκέφαλο, σπασμούς και κατάθλιψη. Αυτές οι επιδράσεις αποδίδονται σε μεγάλο βαθμό στον μεταβολισμό της ασπαρτάμης, ο οποίος οδηγεί στην παραγωγή φαινυλαλανίνης, ασπαρτικού οξέος και μεθανόλης, τα οποία μπορούν να διασχίσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό (BBB) και να αλληλεπιδράσουν άμεσα με τους νευροδιαβιβαστές. Εκτός από τις άμεσες επιδράσεις της στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ), οι αλληλεπιδράσεις της με τη μικροχλωρίδα του εντέρου μπορεί επίσης να συμβάλλουν σε μακροπρόθεσμες αλλαγές συμπεριφοράς. Αυτές οι αλλαγές στο μικροβίωμα αυξάνουν επίσης την απελευθέρωση κορτικοστερόνης και αδρενοκορτικοτρόπου ορμόνης (ACTH).
Όπως αναφέρθηκε ήδη στην ουσία η κατάχρηση (πάνω από 9 αναψυκτικά διαίτης την ημέρα) είναι αυτή που συνδέεται με τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία και προς το παρόν η ασπαρτάμη σε λογικές ποσότητες παραμένει εγκεκριμένη για χρήση παγκοσμίως από τις ρυθμιστικές αρχές, και οι μεγάλοι κατασκευαστές τροφίμων και ποτών υπερασπίζονται για δεκαετίες τη χρήση του συστατικού.
Διεύθυνση : Σοφία Κανελλοπούλου, Ιατρός Ενδοκρινολογίας, Λεωφόρος Δημοκρατίας
236, Άγιοι Ανάργυροι.
Τηλέφωνο : 6983379548
Email : s_kanellopoulou@hotmail.com