Δεν διατρέχουν όλες οι γυναίκες τον κίνδυνο εμφάνισης καταθλιπτικών συμπτωμάτων κατά τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση, αλλά οι πάροχοι πρέπει να γνωρίζουν τους παράγοντες κινδύνου και να αντιμετωπίζουν έγκαιρα τις διαταραχές ψυχικής υγείας, σύμφωνα με ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο The Lancet.
Οι ερευνητές πραγματοποίησαν ανασκόπηση προοπτικών μελετών που αξιολογούσαν τις αλλαγές στα συμπτώματα και τις διαταραχές της ψυχικής υγείας από πριν την εμμηνόπαυση έως και μετά την εμμηνόπαυση. Δεν κινδυνεύουν όλες οι γυναίκες από καταθλιπτικά συμπτώματα κατά τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση, αλλά οι ερευνητές κατάφεραν να εντοπίσουν αρκετούς ψυχοκοινωνικούς και σχετιζόμενους με την εμμηνόπαυση παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο κίνδυνο.
Οι κλινικοί γιατροί δεν θα πρέπει να υποθέτουν αυτόματα ότι τα ψυχολογικά συμπτώματα στη μέση ηλικία οφείλονται στην εμμηνόπαυση και, αντίθετα, να διερευνούν τα συμπτώματα όπως θα έκαναν σε οποιοδήποτε άλλο στάδιο της ζωής.
Οι ερευνητές εξέτασαν μελέτες που αξιολογούσαν την εμμηνόπαυση και τις καταθλιπτικές διαταραχές και δημοσιεύτηκαν από το 1990 έως την 1η Ιουλίου 2023. Οι μελέτες ελήφθησαν από τις βάσεις δεδομένων MEDLINE, Embase και PsycINFO.
Υπήρχαν 12 μελέτες που διερεύνησαν τις συσχετίσεις μεταξύ της μετάβασης στην εμμηνόπαυση και της κατάθλιψης. Η συσχέτιση μεταξύ εμμηνόπαυσης και κατάθλιψης τείνει να προωθείται ευρέως, αλλά ορισμένα αυτοαναφερόμενα συμπτώματα που ορίζονται ως καταθλιπτικά μπορεί να σχετίζονται με άλλες αιτίες, έγραψαν οι ερευνητές. Από τις 12 μελέτες, μόνο δύο όρισαν την κατάθλιψη ως μείζονα καταθλιπτική διαταραχή. Μία μελέτη διαπίστωσε ότι η εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο για μείζονες καταθλιπτικές διαταραχές για τις γυναίκες που είχαν προηγούμενο επεισόδιο μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, αλλά δεν παρατηρήθηκε αυξημένος κίνδυνος για το πρώτο κατά τη διάρκεια της ζωής τους επεισόδιο μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής. Η δεύτερη μελέτη δεν διαπίστωσε καμία συσχέτιση μεταξύ μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής για τα άτομα που βρίσκονταν σε περιεμμηνοπαυσιακή ή μετεμμηνοπαυσιακή ηλικία.
Οι γυναίκες με ιστορικό μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο υποτροπής κατά τη διάρκεια της μετάβασης στην εμμηνόπαυση. Οι κλινικοί γιατροί θα πρέπει να είναι προσεκτικοί όσον αφορά τη διακοπή ενεργών θεραπειών για την κατάθλιψη αυτή τη στιγμή.
Τα ευρήματα σχετικά με τα καταθλιπτικά συμπτώματα κατά τη διάρκεια της μετάβασης στην εμμηνόπαυση ήταν μικτά. Από τις 12 προοπτικές μελέτες, δύο ανέφεραν αυξημένο κίνδυνο για καταθλιπτικά συμπτώματα κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, τρεις δεν διαπίστωσαν καμία συσχέτιση και επτά διαπίστωσαν μικτά αποτελέσματα. Οι ερευνητές δεν βρήκαν επίσης στοιχεία που να υποστηρίζουν αυξημένο άγχος κατά τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση. Καμία προοπτική μελέτη δεν αξιολόγησε άλλες ψυχικές διαταραχές όπως η διπολική διαταραχή ή η σχιζοφρένεια κατά τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση.
Οι συγγραφείς έγραψαν ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικές αποδείξεις για τη συσχέτιση μεταξύ της απόπειρας ή της ολοκληρωμένης αυτοκτονίας και της μετάβασης στην εμμηνόπαυση. Ωστόσο, μια διαχρονική μελέτη διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που χρησιμοποιούν ορμονοθεραπεία κατά την εμμηνόπαυση έχουν υψηλότερο κίνδυνο για απόπειρα και ολοκληρωμένη αυτοκτονία.
Παράγοντες κινδύνου για κατάθλιψη
Οι συγγραφείς εντόπισαν παράγοντες κινδύνου για καταθλιπτικά συμπτώματα κατά τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση. Ορισμένοι ψυχοκοινωνικοί στρεσογόνοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για καταθλιπτικά συμπτώματα περιλαμβάνουν οικονομικά προβλήματα, ανεργία, φτωχή κοινωνική υποστήριξη και στρεσογόνα γεγονότα ζωής. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν δυσμενείς εμπειρίες στην παιδική ηλικία, την καταγωγή από φυλετική-εθνοτική μειονότητα, τον υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), τον νευρωτισμό και συμπεριφορές του τρόπου ζωής, όπως το κάπνισμα και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας.
Ορισμένοι παράγοντες που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση μπορεί επίσης να σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για καταθλιπτικά συμπτώματα, σύμφωνα με τους συγγραφείς. Ορισμένες μελέτες διαπίστωσαν ότι η χειρουργική εμμηνόπαυση συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο καταθλιπτικών συμπτωμάτων από ό,τι η υστερεκτομή από μόνη της. Οι γυναίκες με πρόωρη ή πρώιμη εμμηνόπαυση μπορεί επίσης να έχουν υψηλότερο κίνδυνο για καταθλιπτικά συμπτώματα.
Η παρουσία και η συχνότητα των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων συνδέεται αμφίδρομα με τα καταθλιπτικά συμπτώματα, σύμφωνα με συστηματική ανασκόπηση 33 μελετών. Ορισμένες μελέτες διαπίστωσαν ότι η μεταβλητότητα της οιστραδιόλης, τα χαμηλά επίπεδα προγεστερόνης και οι αλλαγές στην αναλογία τεστοστερόνης-οιστραδιόλης συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για καταθλιπτικά συμπτώματα, αλλά οι συσχετίσεις δεν έχουν αναπαραχθεί με συνέπεια, σύμφωνα με τους συγγραφείς. Οι γυναίκες με πιο αρνητική στάση απέναντι στην εμμηνόπαυση και τη γήρανση μπορεί επίσης να έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καταθλιπτικά συμπτώματα.
Αντιμετώπιση της ψυχικής υγείας κατά την εμμηνόπαυση
Οι συγγραφείς περιέγραψαν διάφορες συστάσεις για τη διάγνωση και τη θεραπεία των καταθλιπτικών συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Για τη διάγνωση, οι πάροχοι δεν θα πρέπει να αποδίδουν αμέσως τα καταθλιπτικά συμπτώματα στην ίδια την εμμηνόπαυση και να τη διερευνούν όπως θα έκαναν κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε άλλου σταδίου της ζωής.
Οι κλινικοί γιατροί μπορεί λανθασμένα να υποθέσουν ότι οι καταθλιπτικές διαταραχές προκαλούνται από την εμμηνόπαυση χωρίς να κάνουν πλήρη αξιολόγηση. Μπορεί να συνταγογραφήσουν ορμονική θεραπεία υποκατάστασης αντί για χρυσές καθιερωμένες θεραπείες που βασίζονται σε αποδείξεις για την κατάθλιψη. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερήσεις στη θεραπεία της κατάθλιψης και, επομένως, σε περιττή επιβάρυνση των γυναικών.
Οι πάροχοι θα πρέπει να γνωρίζουν τους παράγοντες κινδύνου που μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου σχετίζονται ειδικά με την εμμηνόπαυση και άλλοι δεν σχετίζονται με την εμμηνόπαυση. Οι κλινικοί γιατροί θα πρέπει να εξετάζουν το ενδεχόμενο αντιμετώπισης των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου, όπως οι έντονες εξάψεις, με θεραπείες που βασίζονται σε αποδείξεις.
Η έρευνα σχετικά με την ψυχική υγεία κατά την εμμηνόπαυση εξακολουθεί να υστερεί και χρειάζονται περισσότερες μελέτες για τη δημιουργία ισχυρότερων στοιχείων.
Χρειάζονται περισσότερες προοπτικές μελέτες υψηλής ποιότητας που να παρακολουθούν τις αλλαγές στα συμπτώματα και τις διαταραχές της ψυχικής υγείας από την προ- έως τη μετεμμηνόπαυση, ώστε να βελτιώσουμε την κατανόηση της σχέσης μεταξύ εμμηνόπαυσης και ψυχικής υγείας. Αυτές οι μελέτες πρέπει να χρησιμοποιούν επικυρωμένες μετρήσεις των συμπτωμάτων και των διαταραχών της ψυχικής υγείας, όχι απλώς λίστες ελέγχου “ναι” ή “όχι”. Χρειάζονται επίσης περισσότερες έρευνες σχετικά με την εμπειρία της ψυχικής υγείας των διαφυλικών ανδρών και των ατόμων με διαφορετικό φύλο, καθώς και μελέτες από χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Διεύθυνση: Σοφία Κανελλοπούλου, Ενδοκρινολόγος, Λεωφόρος Δημοκρατίας 236, Άγιοι Ανάργυροι.
Τηλέφωνο: 6983379548
Email: s_kanellopoulou@hotmail.com