Τα αντισυλληπτικά συχνά κατηγορούνται για ποικίλα ανεπιθύμητα αποτελέσματα αλλά μπορεί όντως η λήψη αντισυλληπτικών να συμβάλλει σε διαταραχές του θυρεοειδούς; Όταν κάποια ασθενής έχει ήδη πρόβλημα στο θυρεοειδή και λαμβάνει αντισυλληπτικά χάπια, ο θεράπων ιατρός οφείλει να παρακολουθεί συστηματικά τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών.
Ο θυρεοειδής αδένας: Ρόλος και μηχανισμοί!
Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας σε σχήμα πεταλούδας, ο οποίος βρίσκεται στη βάση του λαιμού. Η βασική του λειτουργία συνίσταται στην έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών Τ4 (θυροξίνη) και Τ3 (τριιωδοθυρονίνη), οι οποίες είναι καθοριστικές για τον μεταβολισμό, δηλαδή για την παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας από τον οργανισμό.
Η υπόφυση παίζει συμπληρωματικό ρόλο, παράγοντας την ορμόνη TSH (θυρεοτρόπος ορμόνη), που διεγείρει τον θυρεοειδή να παράγει τις ορμόνες αυτές. Η Τ4 είναι η κύρια μορφή ορμόνης που εκκρίνεται από τον θυρεοειδή.
Οι θυρεοειδικές ορμόνες κυκλοφορούν στο αίμα ελεύθερες (σε μικρό ποσοστό) και κυρίως δεσμευμένες σε πρωτεΐνες του ορού, όπως:
- Θυρεοδεσμευτική σφαιρίνη (TBG)
- Τρανσθυρετίνη (TTR)
- Αλβουμίνη
Η TBG είναι η πιο σημαντική από αυτές τις πρωτεΐνες όσον αφορά τη δέσμευση. Ωστόσο, οι ελεύθερες (μη δεσμευμένες) μορφές της Τ4 και της Τ3 ασκούν τελικά τη βιολογική τους δράση στον οργανισμό.
Μπορεί η αντισυλληπτική αγωγή να επηρεάσει τον θυρεοειδή;
Η απάντηση είναι ότι ναι, ενδεχομένως, ανάλογα με το είδος του αντισυλληπτικού και τον τρόπο λήψης του.
Τα από του στόματος αντισυλληπτικά, που περιέχουν οιστρογόνα ή συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστερόνης, μπορούν να μεταβάλλουν την ισορροπία μεταξύ δεσμευμένων και ελεύθερων θυρεοειδικών ορμονών.
Ο μηχανισμός είναι ο εξής: τα οιστρογόνα αυξάνουν την παραγωγή των πρωτεϊνών δέσμευσης (π.χ. TBG). Όταν αυξάνεται η ποσότητα των πρωτεϊνών αυτών, μεγαλύτερη ποσότητα της ορμόνης δεσμεύεται, και συνακόλουθα μειώνεται η διαθέσιμη «ελεύθερη» Τ4 που μπορεί να δράσει.
Ως συνέπεια:
- Σε ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία για υποθυρεοειδισμό, η λήψη αντισυλληπτικών μπορεί να απαιτήσει αύξηση της δόσης της θυροξίνης, ώστε να επιτευχθούν φυσιολογικά επίπεδα.
- Αν διακοπεί η λήψη των οιστρογόνων, μπορεί να χρειαστεί μείωση της δόσης.
Η TBG αρχίζει να αυξάνεται περίπου δύο εβδομάδες μετά την έναρξη των από του στόματος αντισυλληπτικών, ενώ τα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών φθάνουν σε σταθερή κατάσταση εντός τεσσάρων έως οκτώ εβδομάδων. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην εγκυμοσύνη όπου αυξάνονται επίσης τα επίπεδα των πρωτεϊνών που δεσμεύουν τις θυρεοειδικές ορμόνες λόγω της αύξησης των οιστρογόνων, οπότε συχνά χρειάζεται και αύξηση της δόσης της θυροξίνης.
Κάθε ασθενής που λαμβάνει θυρεοειδική αγωγή, είτε με λεβοθυροξίνη (συνθετική Τ4) είτε με λιoθυρονίνη (συνθετική Τ3), πρέπει να επανεκτιμάται 6–8 εβδομάδες μετά την έναρξη των από του στόματος αντισυλληπτικών.
Άλλες μορφές ορμονικής αντισύλληψης, όπως επιδερμικά επιθέματα δεν έχουν συσχετιστεί με αύξηση των πρωτεϊνών δέσμευσης θυρεοειδικών ορμονών.
Επηρεάζουν τα αντισυλληπτικά τα αποτελέσματα των εξετάσεων θυρεοειδούς;
Ναι, μπορεί να επηρεάσουν, ακόμη και αν δεν υπάρχει προϋπάρχουσα διαταραχή του θυρεοειδούς:
- Depot μεδροξυπρογεστερόνη (DMPA): πρόκειται για ενέσιμη μορφή προγεστερόνης. Μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ελεύθερης Τ4 περισσότερο από ένα ενδομήτριο σπείραμα (spiral). Ωστόσο, δεν έχει τεκμηριωθεί αν αυτή η αύξηση έχει ουσιαστικό κλινικό αντίκτυπο.
- Από του στόματος προγεστερόνη: έρευνες καταδεικνύουν ότι μειώνει την TSH και αυξάνει την ελεύθερη Τ4, χωρίς να επηρεάζει την ελεύθερη Τ3.
Σύμφωνα με πολλές μελέτες, τα από του στόματος αντισυλληπτικά ασκούν μεγαλύτερη επίδραση στις εξετάσεις θυρεοειδούς σε σχέση με άλλες μεθόδους, αλλά συνήθως η μεταβολή είναι ήπια. Επισημαίνεται επίσης ότι δεν υπάρχουν πειστικές ενδείξεις πως οι αντισυλληπτικές μέθοδοι προκαλούν ή πυροδοτούν διαταραχές του θυρεοειδούς σε άτομα που δεν έχουν ήδη κάποιο πρόβλημα.
Επηρεάζει η κατάσταση του θυρεοειδούς την αποτελεσματικότητα των αντισυλληπτικών;
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς μπορεί να επηρεάσει την αποδοτικότητα των αντισυλληπτικών. Για αυτόν τον λόγο, είναι κρίσιμο πριν από την έναρξη οποιασδήποτε μορφής αγωγής να γίνεται αξιολόγηση της θυρεοειδικής λειτουργίας. Αν υπάρχει υποψία για διαταραχή του θυρεοειδούς, αυτή πρέπει να διερευνηθεί και να αντιμετωπιστεί.
Πηγή:https://health.clevelandclinic.org/can-birth-control-cause-thyroid-problems
Διεύθυνση: Σοφία Κανελλοπούλου, Ενδοκρινολόγος, Λεωφόρος Δημοκρατίας 236, Άγιοι Ανάργυροι.
Τηλέφωνο: 21 7700 2715
Email: s_kanellopoulou@hotmail.com